PİYASA GÖZETİMİ NEDİR KİM YAPAR?

Ürünlerin ilgili teknik düzenlemesi veya genci ürün güvenliği mevzuatında belirtilen gereklere uygun olmalarını sağlamak ve bu mevzuat kapsamında yer alan kamu yararını korumak amacıyla yetkili kuruluşlar tarafından yürütülen faaliyetleri ve alınan tedbirlere piyasa gözetimi ve denetimi denir.

Bu tanımda yer alan yetkili kuruluş ürünün teknik düzenlemesini yani yönetmeliğini yayınlayan bakanlıkları ifade eder.  Asansörler için bu yetkili kuruluş T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’dır. Piyasaya arzı tamamlanmış olan Asansör veya Asansör Güvenlik Komponentlerinin ilgili teknik düzenleme olan 2014/33/AB Asansör Yönetmeliğinde belirtilen gerekleri karşılayıp karşılamadığını denetlemek ve denetim sonucu uygulanması gereken tedbirleri almak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının görevidir.

Bakanlık bu denetimi aşağıda belirtilen denetim metotlarından biri veya birkaçını uygulayarak gerçekleştirir.

1. İlgili teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler ve/veya belgeler üzerinden inceleme
2. Duyusal inceleme
3. Test ve muayene

Burada belirtilen metotlarda ilk ikisi Sanayi ve Teknoloji il Müdürlüklerinde görev alan denetim personeli tarafından gerçekleştirilir. Denetim Personeli PGD’ye tabii tutulacak asansörü yerinde inceleyerek gerek etiket ve işaretlemeler açısından gerekse çalışma güvenliği açısından denetler, il müdürlüğü denetim personelince yapılan risk değerlendirmesi ile diğer incelemeler neticesinde asansörde orta risk veya ciddi risk şüphesi tespitinde bulunulması halinde asansör test ve muayeneye yönlendirilir. Ciddi risk şüphesi tespiti durumunda, test ve muayene faaliyeti gerçekleştirilinceye kadar asansörün kullandırılmasına bina sorumlusunca izin verilmez. Asansörün duyusal inceleme sonucunda uygun veya düşük riskli olduğuna ilişkin bir tespit yapılması durumunda, denetim personeli tarafından test ve muayeneye yönlendirilmeden de denetim sonuçlandırılabilir.

Orta risk veya ciddi risk tespit edilmesi durumda asansörün test ve muayene işlemlerini gerçekleştirmek üzere il müdürlüğü tarafından belirlenen onaylanmış kuruluş veya uygunluk değerlendirme kuruluşuna test muayene işlemini gerçekleştirmesi talep edilir.

PİYASA GÖZETİMİ KAPSAMINDA TEST MUAYENE NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİR?

İl müdürlüğü tarafından görevlendirilen onaylanmış kuruluş veya uygunluk değerlendirme kuruluşu, talebin alınmasından sonraki 10 iş günü içerisinde test ve muayene işlemini gerçekleştirir. Test ve muayene işlemi sırasında il müdürlüğü personeli de test ve muayene faaliyetlerine eşlik eder. Onaylanmış kuruluş veya uygunluk değerlendirme kuruluşu gerçekleştirdiği test ve muayene işleminden sonraki üç iş günü içerisinde bulguları raporlayarak görevlendirmeyi yapan il müdürlüğüne iki nüsha olarak iletir.  İl müdürlüğü, test ve muayene raporunun kendisine ulaşmasından itibaren rapora ilişkin değerlendirmesini 3 iş günü içerisinde tamamlar ve sonucunu asansör monte edene iadeli taahhütlü posta yolu ile veya Elektronik Tebligat Yönetmeliği hükümleri kapsamında bildirir.

İl müdürlüğü, test ve muayene planını asansör monte edene ve bakım faaliyetini yürüten yetkili servise ileterek test ve muayeneye davet eder. Asansör monte edenin veya asansör monte edenin yetkili servisinin test ve muayeneye iştirak etmesi zorunludur. Ancak test ve muayeneye katılım sağlanmamış olması, söz konusu işlemin gerçekleştirilmesine engel teşkil etmez.

Onaylanmış Kuruluş veya uygunluk değerlendirme kuruluşu tarafından gerçekleştirilen test muayene işlemleri sonrasında tespit edilen uygunsuzlukların giderilmesini takibe, bina sorumlusu ilgili onaylanmış kuruluşa eksikleri giderdiğine dair beyanda bulunup tekrar muayene talep eder ve kuruluş 3 iş günü içerisinde bu talebi yerine getirerek takip muayenesini gerçekleştirir.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE SONUÇLARI NELERDİR?

Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulan risk değerlendirme usullerine göre muayene deneyler sonucu bulgulara göre asansörler 3 risk grubuna ayrılır.

Düşük risk taşıyan uygunsuzluk.

Tespit edilen uygunsuzluk için 10 gün içerisinde sorumlulardan savunma talep edilir. Asansör monte eden, verilen süre içerisinde herhangi bir savunmada bulunmaz veya savunma yeterli görülmez ise tespit edilen uygunsuzlukların asansör monte edenden kaynaklandığı kabul edilir. Savunmanın yeterli görülmesi halinde ise uygunsuzluğa sebep olan gerçek ya da tüzel kişi sorumlu olarak kabul edilir. 

Sorumlu tespit edildikten sonra tespit edilen sorumludan gerekli düzeltmeleri yapması ve il müdürlüğü denetim ekibine takip için bilgi vermesi istenir. Eğer uygunsuzluk muayene ve deney sonucu tespit edilmiş ise, takip kontrolü için test muayeneyi gerçekleştiren onaylanmış/uygunluk değerlendirme kuruluşundan takip talep edilmesi ve takip raporunun il müdürlüğüne sunulması gerekir.

Sorumlu hakkında, tespit edilen uygunsuzluk türüne göre Kanunun 20’nci maddesinde düzenlenen idari para cezası uygulanır.

Orta risk taşıyan uygunsuzluk

Bu tür uygunsuzluklarda da yine yukarıda belirtilen prosedür uygulanır ancak düşük riskten farklı olarak sorumlunun düzeltme faaliyetini gerçekleştireceğini taahhüt etmemesi veya verilen süre içerisinde orta risk seviyesine neden olan uygunsuzlukları gidermemesi durumunda, il müdürlüğünce ilgili idareye asansörün hizmetten men edilmesi için bildirimde bulunulur. Tespit edilen uygunsuzluklar ve düzeltme faaliyetine ilişkin süreç bina sorumlusuna iletilir. Belirtilen süre sonrasında asansörde düzeltme işlemlerinin başlatılabilmesi için, ilgili idare tarafından mühür bozma işlemlerinin yapılması gerekmektedir.

Sorumlu hakkında, tespit edilen uygunsuzluk türüne göre Kanunun 20 nci maddesinde düzenlenen idari para cezası uygulanır.

Ciddi risk taşıyan uygunsuzluk

Bu tür uygunsuzluk tespit edilmesi halinde orta riskten farklı olarak asansörün hizmetten men edilme süreci uygunsuzluğun tespit edildiği anda başlatılır. İl müdürlüğü ilgili idareye asansörün hizmetten men edilmesi için anında bildirimde bulunur. Asansörde gerekli düzeltmelerin başlatılabilmesi için bina sorumlusu tarafından ilgili idareye başvuruda bulunarak mühür açma işlemleri başlatılı ve akabinde düzeltme işlemleri gerçekleştirilir. Bu süreçten sonra tekrar değerlendirme işlemleri diğer risklerle aynı şekilde sürdürülür.

Sorumlu hakkında, tespit edilen uygunsuzluk türüne göre Kanunun 20 nci maddesinde düzenlenen idari para cezası uygulanır.

GÜVENLİK AKSAMLARI/KOMPONENTLERİ PGD KAPSAMINA GİRMEZ Mİ?

11 Mart 2022 tarihinde Asansör Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliğinin Resmî Gazete’de yayınlanması ile birlikte asansör sektöründe özellikle asansör montaj faaliyeti yürüten firmalar ve onları temsil eden bazı STK’lar bu konuda ciddi bir tepki gösterdiler. Tepkileri bu yönetmelik neden hep asansör monte edene çıkıyor, imalatçılara PGD neden yapılmıyor vb. şeklinde oldu. Ama bu kişilerin atladığı çok temel bir nokta vardı, 11 Mart 2022 tarihinde yayınlanan yönetmelik sadece monte edilen asansörlere dair bir yönetmelikti ve haliyle montaj ve onların yetkili servislerini ilgilendirmekteydi.

Peki Güvenlik aksamları/komponentleri PGD’ye tabi değiller miydi? Elbette ki hayır, 14 Temmuz 2021 Çarşamba tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ, asansör güvenlik aksamlarının PGD faaliyetleri için gerekli kuralları içermekte ve T.C Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bu yönetmelik kapsamında asansör konponentleri için PGD faaliyetlerini sürdürmektedir.

ASANSÖR PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA GÜVENLİK AKSAMLARINA HERHANGİ BİR İŞLEM YAPILABİLMEKTE MİDİR?

Bir önceki başlıkta da belirtildiği gibi Asansör Güvenlik aksamlarının PGD faaliyetleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bahsi geçen yönetmelikte piyasadan numune almadan muayene/deney süreçlerine kadar tüm süreçler detaylı olarak anlatılmakta olup, bu faaliyetler 2020 yılı itibari ile uygulamaya devam etmektedir. O yönetmelik ile Asansör Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği arasında direkt bir bağ olmamakla birlikte çok önemli bir ilişki bulunmaktadır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı PGD Yönetmeliği kapsamında yapılan PGD faaliyeti sonrasında ciddi risk taşıdığı tespit edilen bir güvenlik aksamı için bakanlık tarafından toplatma kararı uygulanmaktadır. Bu karara bağlı olarak da eğer bir asansörde ciddi risk taşıyan aksam mevcut ise herhangi bir muayene ve deneye gerek olmaksızın asansörün ciddi risk taşıyan asansör statüsünde değerlendirilir. Bu durumda asansörü monte eden ciddi risk taşıma durumunun düzeltmek için gerekli işlemleri başlatır. Risk taşıyan güvenlik aksamının değişimini gerçekleştirir. Bu durumda asansörü monte eden herhangi bir idari para cezası ile karşılaşmaz.