Konkordato İlan Eden Şirketlerden Alacaklarımız İçin Vergi Ödeyecek Miyiz?

Mehmet Öner

Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı

Yeminli Mali Müşavir

moner@monerymm.com

Son dönemde tüm şirketlerin tahsilat sorunu yaşadığına şahit oluyoruz. Tahsilat sorunu bazen tahsile verdiğimiz çekin karşılıksız çıkması, bazen cari hesap alacağını müşterinin ödememesi, bazen vadesi gelen alacak çeklerimizi müşterinin ricası ile ileri vadeli yeni çeklerle değiştirmek zorunda kalmamız ve son dönemde konkordato ilan eden müşterimizden olan alacaklarımızı tahsil edememek olarak karşımıza çıkıyor. Peki farklı şekillerde karşılaştığımız tahsil edemediğimiz şirket alacakları için kurumlar vergisi ve KDV ödeyecek miyiz?

Tahsil edilemeyen alacaklar için, konuyu düzenleyen Vergi Usul Kanunu iki aşamalı bir yol ile kurumlar vergisi ödememe hakkı tanımaktadır.

Bunlardan birincisi; tahsil edilemeyen alacak için dava açılması veya çek, senet için icra takibinin başlatılması durumunda, alacak tutarının tamamı üzerinden karşılık ayrılması, yani dönem gideri-zararı yazılmasına imkan veren, Vergi Usul Kanununun 323. maddesinde düzenlenmiş olan “şüpheli alacak” uygulamasıdır.

Bu haktan yararlanabilmenin şartları: alacak için mutlaka dava açılması veya icra takibinin başlatılması, alacağın teminatsız bir alacak olmasıdır. Dikkate alınması gereken bir diğer husus da dava veya icra takibi hangi yıl başlatılmış ise o yıl şüpheli alacak karşılığı ayırarak bu alacak tutarı için kurumlar vergisi ödememe hakkımızın olduğudur. 2018 yılında dava veya icra takibini başlatmış isek 2018 yılı için bu haktan yararlanabiliriz.

Alacağımızın dava veya icra takibi başlattığımız tutarının tamamı için bu haktan yararlanabiliriz. Gelir İdaresi Başkanlığı geçmişte KDV hariç tutar için şüpheli alacak karşılığı ayrılabileceğini savunurken, bugün itibariyle KDV dahil alacak tutarının tamamı için karşılık ayrılabileceğini kabul etmiştir.

Şüpheli alacak karşılığı ayrılarak dönem gideri yazılacak alacağın mutlaka fatura kesilen satışlardan kaynaklanması gerekmektedir. Bu hak bize, zaten hasılat yazılan, ancak tahsil edilemediği için aynı tutarda gider yazma imkanı veren telafi edici nitelikte bir haktır.

Dava veya icra yoluyla takibine başlanıp gider yazılan tutarların, eğer takip süresince bir kısmı tahsil edilebilirse, tahsil edilen bu tutarlar ilgili dönemde şirket hesaplarına gelir olarak yazılacaktır. Şirketler açısından dava veya icra aşamasının başında alacak tutarının tamamı için karşılık yoluyla gider yazılması, tahsilat gerçekleştikçe tekrar gelir yazılması finansal açıdan önemli bir rahatlama sağlayacaktır.

Tahsil edilemeyen alacaklar için Vergi Usul Kanunu kurumlar vergisi ödememe hakkı tanıdığı ikinci yol ise aynı kanunun 322. maddesinde düzenlenen “değersiz alacak” uygulamasıdır.

Bir mahkeme kararına veya kanaat verici bir belgeye göre artık tahsil edilemeyecek olan alacak tutarları değersiz alacak olarak değerlendirilip, alacak tutarın tamamı gider olarak kurumlar vergisi matrahından indirilebilmektedir.

Son günlerde çok sık karşılaştığımız konkordato ilan etmiş olan firmalardan olan alacaklarımızı gider yazabilmek için, konkordato sürecinin devam eden aşamalarında borçlu firma ile “konkordato anlaşması” imzalamamız gerekiyor.  Borçlu firma ile imzaladığımız “konkordato anlaşması” sonucu, alacağımızdan vazgeçtiğimiz tutar kadar değersiz alacak olarak gider yazma hakkımız var.

Buna ek olarak KDV Kanunun 29. maddesine yeni eklenen hükme dayanarak 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren, konkordato anlaşmasına veya mahkeme kararına dayanarak vazgeçtiğimiz alacağımız için daha önce KDV beyannamesi ile beyan ettiğimiz KDV tutarını da aynı dönemde indirim KDV olarak beyan edip tahsili artık imkansız olan bu alacağın KDV yükünden de kurtulma hakkımız var.

Konkordato ilan etmiş şirketlerden olan alacaklarımız için dikkat etmemiz gereken önemli bir nokta var. Gelir İdaresi Başkanlığı, konkordato ilan etmiş olan şirketlerden olan alacaklarımız için, konkordato anlaşmasını imzalayacağımız tarihe kadar “şüpheli alacak” uygulamasından yararlanma hakkımızın bulunmadığı görüşünde. İdarenin görüşüne göre, alacaklı olduğumuz şirketlerin konkordato ilanı durumunda, alacağımızın bir kısmından vazgeçtiğimizi gösteren anlaşmayı imzalayana kadar kurumlar vergisi ve KDV açısından yapabileceğimiz bir şey bulunmamaktadır. Konkordato anlaşmasının imzalanmasından sonra yukarıda bahsettiğimiz değersiz alacak uygulamasından ve KDV indirim hakkından yararlanabileceğiz.