Asansörlerin Tescil Öncesi Periyodik Muayenelerinde Kayma Emniyet Tertibatının Davranışları

UZMAN BAKIŞI

İSMAİL MELİH ZORLU

ZORLU ASANSÖR YÖNETİM KURULU BAŞKANI

info@zorluasansor.comA

Bilindiği gibi EN 81-20’ ye göre artık asansörün beyan hızı 0,63 m/sn.yi aştığı anda kabin güvenlik tertibatı kaymalı tip olmalıdır. Beyan yükü ile yüklü kabinin serbest düşmesi durumunda ortalama yavaşlaması 0,2g ve 1g arasında olmalıdır. (5.6.2.1.3). Güvenlik tertibatı frenledikten sonra otomatik olarak ilk ayara dönmesi, sadece kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı yükseltilmesi ile mümkün olmalı  (dışarından hiç bir müdahale olmamalıdır). (5.6.2.1.4)

Bu maddelerden anlaşıldığı üzere kabinlerin frenleme anında, içindeki insanların hiç bir yaralanma, travma geçirmeden tekrar normal yaşama geçmeleri amaçlanmaktadır. Bunun için standartlara uygun (CE SERTİFİKALI) üretilen ürünler kullanılmalı ve bu ürünlerin standartlarındaki şartları sağlayacak şekilde monte edildiğinden emin olunması gerekmektedir. Bunun için; Asansörlerin hizmete girmeden, tescil öncesi: montajın doğruluğunu, tüm donanımın sağlamlığını ve ayarların doğruluğunu, kabini ve dekorasyonun, güvenlik tertibatının, kılavuz rayları ve bunların yapıya tespitini kontrol etmesini amaçlayan kabin güvenlik tertibatı deneyinin yapılması gerekmektedir. (6.3.4)

%125 beyan yükü ve nominal hızda yapılması gereken bu testler günümüzde, ülkemizde sorun olarak ortaya çıkmıştır. Hepimizin bir gün o tehlikeli an geldiğinde, o kabinde kendinin veya bir yakınının olabileceğini düşünüp herkesin üzerine düşen görevi, sorumlulukları yerine getirmesi gerektiği kanısındayım.

  1. Standartlara uygun üretim yapması gereken ÜRETİCİ FİRMA
  2. Bu üreticiye CE SERTİFİKASI VEREN ONAYLANMIŞ KURULUŞ
  3. Montaj yapan ASANSÖR FİRMASI
  4. Tescil öncesi testleri yapan A TİPİ MUAYENE KURULUŞU

Herkes sorumluluklarını yerine getirdiği an, bu tescil öncesi testlerin problem olmak yerine, ülkeyi asansör konusunda ileriye götüreceğine ve ülkemize döviz kazandıracağına inanmaktayım.

Standartların istediği minimum ve maksimum şartlar ortak dil olarak ortaya konmalı. Tüm sorumluluk sahipleri bu ortak dili konuşmalı. Bu çalışmamızda, bu ortak dili tespit edip, tüm sorumluluk sahipleri belgelerinde bu ortak dili beyan etmeleri halinde hiç bir sorun kalmayacağı kanısındayım.

KAYMA EMNİYET TERTİBATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ VE  FRENLEME İZİ HESABI

Kayma emniyet tertibatlarında olmazsa olmazlar;

  1. EN-81’in müsaade ettiği kayma mesafesinin minimum sağlanması için sistemde kaymayı sağlayacak yaylanabilir malzeme kullanılmalıdır.
  2. Her iki fren kafasının aynı anda raya temas edip, aynı anda frenleme yapması için fren kafaları yatay yönde hareket etmelidir.

Bu fonksiyonları eksik olan frenlerin kayma tertibatı özelliklerini layıkıyla karşılayamayacağı bir gerçektir.

Kayma Emniyet Tertibatlarının CE sertifikası alabilmesi için EN-81’ de belirtilen olmazsa olmaz şartı; Testlerde ivmenin 1g den yukarı olmaması istenmekte. (0,2g ve 1g arasında olmalı) Üretici ve belge veren kuruluşların buna dikkat etmesi gerekmektedir.

Serbest düşme testlerinde paraşütleme hızına erişilen testlerde frenleme izi (h=V²/2g)

Vnominal = 1 m/sn. V paraşütleme = 1,5 m/s   (NOT: Vnominal > 1m/sn. zaman VF = 1,25V + 0,25 m/sn.                                                                                                                                                                                                                V

Minimum kayma mesafesi =          V²     =       (1,5)²         =    0,11 m

(Katsayı 1)                               2g.1           2.9,8.1

Maximum kayma mesafesi =        V²   _  =        1,5²          =    0,57 m   

(Katsayı 0,2)                           2g.0,2      2.9,8.0,2

Minimum 11 cm. maximum 57 cm. fren izi gerekmektedir. (Üretici serbest düşme testinde)

Asansörlerde ; % 125 yükte, nominal hızda yapılan testlerde ise minimum fren izi;

            Örnek: nominal hız 1 m/sn

Hmin=     (1.00)²      = 0,05 m (minimum. 5 cm. olmalıdır.)

                              2.9,8.1

Yukarıdaki şartları sağlayan kayma emniyet tertibatlarının, kabin süspansiyon üreticisinin problemsiz, kasıntısız ve kılavuz raylara uygun şekilde monte edilmiş olması halinde yapılan tescil öncesi testlerde hiç bir olumsuz olay ile karşılaşılmayacaktır.

SONUÇ:

Üreticiye CE sertifikasını veren Kuruluşlar, Belgesinde Kayma Emniyet Tertibatının sadece maksimum             P+Q ................. kg.  maksimum frenleme hızı ............... m/sn’ye uygun olduğunu beyan etmektedir. Bu değerlerde tespit edilen veriler (FRENLEME İZİ) açıkça şeffaf olarak belgelerde beyan edilmeli; ürün alan kullanıcı neyi aldığını bilmeli.

Tescil öncesi, asansör testlerini yapan A tipi muayene kuruluşlarının da raporlarında sadece sınavı geçtiğini değil, neticelerinin rakamlarla açıklamasının daha uygun olacağının kanısındayım.

Tescil öncesi muayenelerde olumsuz olan asansörlerde; Olumsuzluğun sebebinin araştırılması gerekmektedir.

CE sertifikalı bir ürün neden başarısız olmuştur. Genelde ürün başarılı da sadece o üründe olan bir hatadan mı kaynaklandı. O ürünü üreten firmalardan alınacak numumelerin tarafsız bir kuruluş tarafından  test edilmesi gerekmektedir. Diğer ürünlerde başarısız olması halinde, o ürüne CE belgesi veren onaylanmış kuruluşun sorumlu tutulması gerekmektedir.

Ürünün kabine montajından kaynaklanan bir başarısızılık mevcut ise bunun normal şartlarda çalışmayan bir ürün olup olmadığını kontrol etmeyen montaj firması sorumlu tutulmalıdır.

Yine görülmektedir ki ülkemizde yasama (kanunlarımız ve yönetmeliklerimiz) ne kadar düzgün olursa olsun nedense yürütme kurumunu pek başarılı çalıştıramıyoruz. Yürütmenin her kademesinde herkes sorumluluklarını yerine getirdiği takdirde ülkemiz daha refah bir seviyeye ulaşacaktır.