TS EN 81-28 +AC ASANSÖR YAPIMI VE MONTAJI İÇİN EMNİYET KURALLARI –İNSAN VE EŞYALARIN TAŞINMASI İÇİN ASANSÖRLER-BÖLÜM 28:YOLCU VE YÜK YOLCU ASANSÖRLERİ İÇİN UZAKTAN ALARM ÇALIŞTAYI

ASFED Asansör Sanayicileri Federasyonun öncülüğünde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri, sistem üretici firma yetkilileri, onaylanmış kuruluş yetkilileri, A Tipi muayene kuruluş yetkilileri, GSM Operatörleri yetkilileri ve derneklerimizden 53 temsilcinin katılımı ile HM Commerce Otel’de TS EN 81-28 +AC Çalıştayı yapılmıştır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürü Halil İbrahim Çetin Çalıştay’ın açılış konuşmasında aşağıdaki hususlara değinmiştir.

“Yapılan çalışma takdire şayan bir konu Federasyon’a ve sizlere takdirlerimi arz ediyorum. Asansör bir çok aksamın bir araya gelerek oluşturduğu bir ürün. Bu arada aksam üreticileri kısmını düşünmemiz lazım; asansör sonuçta can taşıyor bunun içinde can ve mal emniyeti önemli bir konu. Firmalarımızın da hem teknik hem de idari tedbirler alması gerekiyor.  Bunun sonucunda bizim de Avrupa Birliği'nden uyumlaştırdığımız mevzuatlar ve Bakanlığımız’ın yayınladığı yönetmelikler var. Ciddi bir ekosistem oluşturulmuş durumda. Bunların hepsini uyumlu bir şekilde çalışması sonucunda hedefe ulaşacağız. Böyle bir hizmeti yaparken de yerli teknolojinin, oluşmasına çaba göstermeliyiz. Hep birlikte ileriye doğru adımlar atacağız. TS-EN 81-28 standardı önemli bir konu.

Bu konuda Asansörcüler bir araya gelerek faydalı bir çözüm üretirlerse, biz ortak bir çözüm ürettik derlerse, bu aşamada biz de karşı çıkmayız. Ama biz şu ürünü herkes kullanacak şeklinde bir yaklaşım içinde olmayız, olmadık, olmayacağız. En rekabetçi ve en faydalı çözüm bulmanız konusunda önemli çalışmalardan çıkacak çıktıları, biz de dikkatle inceleyeceğiz. Bu inançla teşekkür ediyorum. Önemli bir iş yapıyorsunuz. Yurdumuzdan önemli markalar çıkaracağımıza, yurt dışında kalitesi ile Türkiye’den aldık denecek iyi markalı asansörlerin yapılacağına inanıyorum. Bu tür çalıştaylarda yukarıdan bir organizasyon var, aşağıdan da bu organizasyona destek olan sizler varsınız. İyi bir sonuç olacağınıza inanıyorum hepinize teşekkür ediyorum.” 

ASFED Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Atik konuşmasında asansör sektörünün önemine değinerek, TS EN 81-28 konusundaki çalıştayın hayırlı uğurlu olması temennisinde bulunmuştur.

SUNUŞLAR

SUNUM 1

Çalıştay’ın ilk bölümünde ASFED Yönetim Kurulu üyesi İbrahim Özçakır, “STANDARTIN GEREKLERİ” konusunda sunum yapmıştır.

Sunumda aşağıdaki hususlara değinmiştir:

• TS EN 81-28 standardının geçtiği yönetmelik ve diğer standartlar.
• Asansör yönetmeliği (2014/33/AB) TEMEL SAĞLIK VE GÜVENLİK GEREKLERİ kısmında;

4. DİĞER TEHLİKELER

4.5. Kabinler, kurtarma hizmeti ile kalıcı irtibatı sağlayan çift yollu haberleşme ve sesli alarm donanımına sahip olmalıdır, denilmektedir.

Ülkemizde 14 Haziran 2017 tarihinde "Asansörlerin Tasarımına İlişkin Usul ve Esaslar tebliğinde " aşağıda bulunan geçici madde ile ifade edilmiştir. 

Asansörlerin periyodik kontrolünde ve tescilinde 1 Eylül 2017 'den itibaren yeni yapılacak asansörlerin TS EN 81-20 ve 81-50 standartlarına uyması zorunlu hale gelmiştir.

Geçici Madde

"(2) İlgili ruhsat makamı tarafından 1/9/2017 tarihinden sonra onaylanan asansör avan veya uygulama projelerine uygun olacak şekilde piyasaya arz edilen asansörlerin periyodik kontrolünde ve tescilinde, TS EN 81-20 ve TS EN 81-50 standartlarında yer alan yapım ve montaj için güvenlik gereklilikleri aranır."

TS EN 81-20 standardında:

5.2.1.6 Acil durum çıkışı Kuyuda mahsur kalmış kişi/kişilerin kurtulması için hiç bir vasıta sağlanmamışsa, EN81-28’e göre alarm sistemi için sığınma alanından/alanlarından kullanılabilecek şekilde alarm başlatma cihazları, mahsur kalma tehlikesinin bulunduğu yerlerde montajı yapılmalıdır.

Kuyu alanlarının dışındaki alanlarda mahsur kalma tehlikesi varsa, bu tür tehlikeler bina sahipleri ile görüşülmelidir.

 5.12.3 ACİL DURUM ALARM TERTİBATI VE ÇİFT YÖNLÜ HABERLEŞME SİSTEMİ

5.12.3.1 Bir kurtarma çalışmasında iki taraflı ses iletişimine müsaade eden kalıcı teması sağlayan EN 81- 28’e uygun olarak bir uzaktan alarm sistemi monte edilmelidir.

5.12.3.2 Kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında doğrudan sesli haberleşmenin mümkün olmadığı veya asansörün seyir mesafesinin 30m’yi geçtiği durumlarda, kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında Madde 5.4.10.4‘te belirtilen acil durum kaynağından beslenen çift yönlü haberleşme sistemi veya benzeri bir sistem tesis edilmelidir, denilmektedir.

TS EN 13015 + A1 Standardında:

4.3.2    Tesis sahibine verilecek bilgi

4.3.2.5 İnsan/yük asansörü sahibinin, EN 81-28’de açıklandığı şekilde, tesisin sürekli olarak kullanılabilir olmasını sağlamak üzere çift yönlü iletişim araçlarını etkin kılması ve kurtarma servisiyle 24 saat bağlantı kurulabilirliği sağlaması gerektiği.

TS EN 81-70 Standardında:

5.4.4.3 Alârm sistemi, EN 81-28’e ve aşağıdaki kurallara uygun olmalıdır. Kumanda paneli üzerine veya panelin üst kısmına yerleştirilmiş, acil durum alârm tertibatı, aşağıdakilerden oluşan görünür ve sesli işaretlerle teçhiz edilmelidir.

1. a) Alârmın verildiğini belirtmek üzere, acil durumun iletimi için sesli işaretle birlikte sarı renkte aydınlatılmış piktogram.
2. b) Acil durum çağrısının/alârmın kayıt edildiğini belirtmek için sesli işaretle birlikte (ses bağlantısı) yeşil renkte aydınlatılmış piktogram genellikle gereklidir. Sesli işaretin (ses bağlantısı) ses seviyesi 35 dB(A) ile 65dB(A) arasında, mahal şartlarına göre, ayarlanabilir olmalıdır,

Üreticiler yeni TS EN 81-28 AC Standardının gerekliliklerini yerine getirmelidir.

SUNUM 2

Çalıştay’da Abdurrahman Aksöz tarafından yapılan “YURT DIŞI UYGULAMALAR” konulu sunumda, aşağıdaki hususlar dile getirilmiştir:

• Her ülkede farklı Alarm Merkezleri ve Kurtarma Servisleri yaklaşımı bulunmaktadır.  Daha önceleri çoğunlukla  OEM firmaların kurduğu sistemlerde gördüğümüz acil durum iletişim sistemleri EN81-28 çalışmaları ile bir standart üzerinden yapılması gerekliliği hâsıl olmuştur.
• Almanya’da bazı firmalar cloud üzerinden çağrı merkezi hizmeti vermektedirler. Almanya’da 24 saat kurtarma hizmeti firma tarafından sağlanamayan tesislerdeki asansörler “NOTZENTRUM” ismi ile  çağrı ve kurtarma merkezlerine kayıt edilmektedir. Bu merkezler belediye sınırları dahilinde kurulu bulunmakta ve kurtarma hizmeti sonrasında hizmet verilen asansör servis dışı olarak bırakılmakta ve asansör bakım firmasına raporlanmaktadır.
• Yine bildiğimiz kadarı ile Çek Cumhuriyeti’nde “Asansör Acil Durum ve Kurtarma Merkezi” her şehirde kurulmuş ve hizmet vermektedir. 
• Asansör yaş ortalamasının yüksek olduğu ülkelerde bu servis daha önemli bir hale gelmiştir. İspanya uygulamasında sistemler özel bir firma tarafında monte edilmekte, cihaz ve hatlar için herhangi bir ücret talep edilmez iken, herhangi bir mahsur kalma durumunda oluşan acil durum araması ve takibindeki kurtarma faaliyeti saat ücreti hesabı tesis sahiplerine veya montaj firmalarına fatura edilmektedir.
• Tüm bu çalışmalar, genel bir kullanım alışkanlığı ve bilinçlendirme üzerine kurulu olmalıdır. Mobil iletişim ağları birçok konuda çözüm getirse de olumsuzluk olasılıkların hepsini karşılamamaktadır. EN81-28 olası risklerin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak özellikle Nisan 2019 yayımlanan TS EN 81-28 AC  bu çalışmanın tüm paydaşlarının sorumluluk ve yetkilerini tanımlamaktadır.
• Asansörde mahsur kalma durumunda oluşan koşullar için bir örnek de  İngiltere’den.  Londra’da itfaiye her gün ortalama 17 mahsur kalma vakası müdahale etmektedir ve yıllık 6500 kurtarma faaliyetinin sadece 57’sinde mahsur kalan kişi medikal tedaviye ihtiyacı olmuştur. Genel bir düzeltici yaklaşım getirmek için sorumluların eksikleri sebebi ile oluşan durumlarda kurtarma başına 290 Pound ceza verilmesi kararlaştırılmıştır.
• İTALYA: Beş büyük çağrı merkezi olduğu  ve  yerelde de küçük organizasyonların bulunduğunu ve ölçek olarak büyük firmaların kendi içinde çağrı merkezi ve kurtarma servisi çalıştırmaktadırlar.
• ALMANYA: Firma dâhilinde veya Acil Kurtarma Servisi bünyesinde yapıldığı biliyoruz.
• İSPANYA: Özel Kurum üzerinden Cihazların Asansöre tesisi yapıldığı  ve kurtarma hizmeti üzerine faturalandırıldığı,
• ÇEKYA: Her şehirde acil durum merkezi kurulduğu,
• İSVİÇRE: Firma bünyesinde oluşturulmuş Acil kurtarma Servisi ve Küçük ölçekli firmalar için gece bekçilerine yönlendirildiği bilinmektedir.

SUNUM 3

“DENETİMLERDE  ALARM SİSTEMLERİ” konusunda Mustafa Görmüş tarafından bir sunum yapılmıştır.

Mutafa Görmüş “Denetimlerde neden alarm sistemleri aranmaktadır?” sorusuna cevaben hazırladığı sunumunda; “İki türlü denetim var. Birincisi piyasaya arz öncesi onaylanmış kuruluşlarca yapılan denetimler, bir de piyasaya arz sonrası A Tipi Muayene kuruluşlarınca yapılan periyodik kontroller. Piyasaya arz öncesi denetimlerde neden alarm sistemi aranmaktadır diye baktığımızda, 2014/33/AB asansör yönetmeliğinde her şey tanımlamıştır. Burada belirtilen ifadeler doğrultusunda alarm tertibatı, iki yönlü haberleşme ve diğer unsurlar değerlendirmeye alınır. EK 1 Temel sağlık güvenlik kurallarının 4.5. maddesi der ki; kabinler kurtarma servisi ile kalıcı irtibatı sağlayan çift yönlü haberleşme ve sesli alarm donanımına sahip olmalıdır. Bizim denetimlerle ilgili asıl çıkış noktamız bu olur. Bundan yola çıkarak 81/20 de belirtilen ve bizi 81/28’in şartlarını uygulamaya yönleniriz” dedi.

81-28’in kritik bir noktası olan kuyu dibinde mahsur kalma konusuna da değinen Mustafa Görmüş; “Bir başka kritik nokta kuyu dibi ve ya kabin üstünde mahsur kalma. Bizim asansör yönetmeliğimizde sadece asansör kabini içerisinde mahsur kalmaktan bahsetmekte ama asansörlerde bir makina sayıldığı için ve asansör yönetmeliğimizin içerisinde burada yer almayıp da asansörle ilişkili olan temel makina yönetmeliğinin temel sağlık ve güvenlik maddelerine de uyulmalıdır ifadesi var. Buradan yola çıkarak da 2006/42/AB Makina Emniyet Yönetmeliği Madde 1.1.2.(a)’ya yönlendiriyor. Bu madde bizi kuyu dibi ve kabin üstünde mahsur kalma var ise yine bizi çift yönlü haberleşmeyi sağlayan bir alarm tertibatı uygulama gerekliliğimizi ortaya koyuyor. 81/20 diyoruz, 50 diyoruz, 28 diyoruz asıl olan bizim asansör yönetmeliğimiz ve makina emniyeti yönetmeliğimiz” dedi.

ÇALIŞTAY SORU-CEVAP BÖLÜMÜ

Çalıştay katılımcılarından gelen sorular çıkarılmış ve bu sorulara cevap aranan benzer ve ortak sorular birleştirilmiştir.

Birleştirilen Sorularla ilgili Değerlendirmeler:

• 81-28+AC 2019 NE ZAMAN YÜRÜLÜĞE GİRECEK?

TS EN 81-28 AC standardı TSE kaynaklarına baktığımızda yürüklükte olan bir standart. Standardın geçiş dönemi ile ilgili bir takvim görülememiştir. Avrupa’da çelişkiye düşen standartlar en geç Mayıs 2020 de geri çekilerek yürürlüğe girecektir.

• TS EN 81-28 ÜRETİCİLERİNİN HANGİ BELGELERE SAHİP OLMASI GEREKMEKTEDİR?

Yapılan görüşmelerde EMC belgesi olması gerektiği ayrıca firmaların düzenleyeceği (standardın 6.2 maddesini karşılayan) AB uygunluk beyanlarının yeterli olacağı görüşü oluşmuştur. Yürürlükte olan 1999/57/AT Telsiz ve Telekomünikasyon terminal ekipmanları yönetmeliğinin Avrupa’da güncel hali olan 2014/53/EU’nun bu cihazlar için gerekli olup olmadığının Bakanlığımız’ın yönlendirmeleri neticesinde açığa çıkacaktır.

• TS EN 81-28 STANDARTINA GÖRE ÜRETİLEN ÜRÜNLER DE ASGARİ HANGİ ÖZELLİKLER OLMALIDIR?

Alârm sistemleri standardın Madde 4’ün güvenlik kurallarına ve/veya koruyucu tedbirlerine uygun olmalıdır. Ek olarak, alarm sistemleri, ilgili dokümanlar tarafından ele alınmayan ancak önemli olmayan tehlikeler için TS EN ISO 12100 ilkelerine uygun olarak tasarlanacaktır.

Alarmlar; Alarm ekipmanı,  alarm filtresine tabi tutulduğundan emin olmak için tam alarm bilgilerinin bakım sırasında bile onaylanana kadar yayınlanmasını sağlayacaktır. Kabulden önce, alârmın verilmesi, başarısız olursa, tekrar verme/vermeler arasındaki gecikme, haberleşme şebekesine uyumlu olarak asgarî süreye indirilmelidir.  Haberleşme şebekesi özelliklerinin gerektirdiği durumlarda (EN 81-20:2014, 0.4.2) ve haberleşme kesilirse, alârmın kabulünden sonra herhangi bir tekrar verme alârm teçhizatı tarafından engellenmemelidir. Alârm sistemi kurtarma servisinden gelen haberleşmeyi alârm son buluncaya kadar kabul edebilmelidir.Alârm bilgilerinin, filtreleme süresi hariç, ileticiye gönderilmesi geciktirilmemelidir. Alarm ve alarm sonu arasında, herhangi bir alarm filtreleme atlanır. Kabulden sonra haberleşme kesildiyse, alârm teçhizatı otomatik tekrar aramayı durdurmalıdır.

Alarm sonu alarm sisteminden kurtarma servisine, alarmla ilgilenildiğinin ve kabinde mahsur kalan kişinin olmadığının bildirilmesine imkân veren tedbirler sağlanmalıdır. Alarmın sonu, yalnız alarmın ait olduğu tesis tarafından başlatılmalıdır. Alârmın sonunu başlatan araçlar yetkili olmayan bir kişinin erişemeyeceği konumda olmalıdır. Alârm teçhizatının uzaktan tekrar devreye almaya izin vermesi için tedbirler alınmalıdır.

Acil Elektrik Güç Kaynağı; Herhangi bir alârm, elektrik güç beslemesi anahtarlaması veya elektrik güç beslemesi kesilmesi durumlarında dahi engellenmemeli veya kaybedilmemelidir. Acil bir elektrik güç kaynağının kullanıldığı durumlarda, kurtarma servisini otomatik olarak bilgilendirecek, acil durum elektrik güç kaynağının durumunu aktaracak tedbirler sağlanmalıdır. Bunun, acil durum elektrik güç kaynağının, 15 dakikalık sesli iletişim de dahil olmak üzere alarm sisteminin bir saatlik çalışmasını sağlamak için yeterli kapasiteye sahip olmadığı durumlar olduğu düşünülmelidir. Verici alarm sistemine entegre edilmişse (örneğin, GSM-modülü), acil durum elektrik güç kaynağına ilişkin standardın gereksinimleri vericiye uygulanır.

Asansör kabinindeki bilgiler; Alarm sistemi, aşağıdaki maddeleri içeren, kabin butoniyer panelinin içine veya üzerine entegre edilmiş, görünür ve sesli sinyallerle donatılacaktır.

a)TS ISO 4190-5: 2006'ya uygun sarı grafiksel sembol, Tablo C.1,No1, bir alarm gerçek bir alarm olarak doğrulandığında, yani filtrelemenin sona ermesinden sonra, alarmın sonuna kadar aydınlatılır.

b)35 dB (A) ile 65 dB (A) arasında, kaynaktan bir alarm gerçek bir alarm olarak onaylandığında, örneğin filtrelemenin bitmesinden sonra, saha koşullarına uyacak şekilde ayarlanabilen, kaynaktan 1 m'de ses basıncı seviyesi olan bir sinyal ile sesli iletişim kurulur. Akustik sinyalin sürekli olması gerekli değildir;

c)TS ISO 4190-5: 2006'ya Tablo C.1, Sayı8. Uygun yeşil bir grafik sembol, Sesli iletişim sırasında aydınlatılmış olmalıdır.

Alarm filtreleme; Alarm sisteminin alarm başlatmalarını filtrelemesini sağlamak için hazırlık yapılacaktır. Bu amaçla, filtre, aşağıdaki olaylardan herhangi biri oluştuğunda alarmı başlatamaz:

• Kabin kilit açma bölgesindeyken,
• Kabin ve kat kapıları tamamen açıksa,
• Menteşeli kapı olduğu durumda kabin kapıları tamamen açık ve kat kapılarının kilidi açılmışsa,
• Kabin hareket halinde ise.

Alarm sistemi, alarm başlatma cihazına 3 saniyeden kısa bir süre basıldığında alarm başlatmalarını filtrelemek için de tasarlanabilir. Alarm sisteminin manuel olarak test edilmesine izin vermek için, alarm başlatma cihazı 30 saniyeden daha uzun olmayan bir süre boyunca sürekli olarak basıldığında filtre atlanır. Ancak, bakım ve / veya onarım sırasında başlatılan alarmlarda filtre atlanmayacaktır. Alarm sisteminde ayrıca, ehil ve yetkili kişi tarafından alarmın filtrelenmesini devre dışı bırakmak ve yeniden etkinleştirmek için araçlar sağlamalıdır.

Tanımlama; Alarm ekipmanları, kurtarma hizmetinin test sırasında bile asansörü tanımlamasını sağlayacaktır.

İletişim; Alârm başlatma cihazı ile alârmın başlatılmasından sonra, mahsur kalan kullanıcılar tarafından, başka hiçbir hareket gerekli olmamalıdır. Alarm başlatıldıktan sonra, kullanıcı 2 yönlü iletişimi kesemez. Kullanıcının her zaman, alarm sırasında, alarmı yeniden başlatması mümkün olacaktır. Sesli iletişim ekipmanları, konum koşullarına uyacak şekilde ayarlanabilir.

 Teknik Özellikler

Kullanılabilirlik / Güvenilirlik: Alârm sistemi, asansörün kullanıcıları tarafından ihtiyaç olduğu her zaman çalışmaya hazır olmalıdır (Bakınız EN 81-20:2014, 0.4.2). Alârm teçhizatı, alârm bilgilerini başka bir kabul teçhizatına gönderebilmelidir.  Alarm teçhizatı, alarmın giriş sinyalini otomatik olarak simüle edecektir. (otomatik test) ve alarm için kullanılan aynı bağlantı aracını kullanarak, kurulumun sahibinin kararlaştırdığı sıklıkta test etme amacıyla alım teçhizatına bağlayarak kontrol etmeli ve en az 3 günde bir tekrarlanmalıdır. Grafik semboller (bir saniye kapalı, bir saniye açık) otomatik testin başarısız olduğunu, son başarısız otomatik testten bir sonraki başarılı bağlantıya kadar bir saatten daha geç olmadığını gösterir. Alarm başlatma durumunda, grafik sembollerin aktivasyonu alarm süresi boyunca belirtildiği gibi normal olarak çalışacaktır.

Elektriksel Ara yüz; Asansörün alarm sistemi ve elektrikli güvenlik cihazları arasındaki herhangi bir elektrik ara yüzü, TS EN 81-20:2014, 5.10.3.2 ve 5.11.2.1.2 gerekliliklerine uyacaktır.

Alarm başlatma cihazı; Alarm başlatma cihazı(ları), kabinde ve asansör boşluğunda kullanıcıların mahsur kalma riski olan yerlerde kurulacaktır. (bkz. TS EN 81-20:2014, 5.2.1.6). Kabin içinde, kabin butoniyer paneli üzerinde veya bitişik olmalıdır ve kabin tabanından 850 mm ve 1 200 mm arasında bir yükseklikte olmalıdır.

Alarm ekipmanlarına erişilebilirlik; alarm ekipmanları sadece yetkili kişiler tarafından erişilebilen yerlere monte edilecektir..

Parametrelerin değiştirilmesi; alarm sistemi çalışma parametrelerine erişimi, erişim kodları gibi yöntemler ile korunmalıdır.

• ASANSÖR KABİN ÜSTÜ VE KUYU DİBİNDE ACİL ALARM SİSTEMLERİ NASIL OLACAKTIR?

Kuyuda mahsur kalmış kişi/kişilerin kurtulması için hiçbir vasıta sağlanmamışsa, EN 81-28’e göre alarm sistemi için sığınma alanından/alanlarından kullanılabilecek şekilde alarm başlatma cihazları, mahsur kalma tehlikesinin bulunduğu yerlerde montajı yapılmalıdır. Standartta örneklerde olduğu gibi alarm başlatma bir buton ile sağlanmalıdır. Firmaların Asansör kullanma talimatlarında bakımı kaç kişi ve nasıl yapılacağının tanımına göre, alarm başlatma butonlarının kullanım özellikleri belirlenir. Örneğin sesli iletişimin olup olmayacağı gibi.

• 81-28+AC 2019 STANDARTINDA ÜRÜNLERDEN EK İSTEKLER NELERDİR?

Yukarıda açıkladığımız olması gerekenlere ilave olarak, bu yeni sürümde aşağıdaki değişiklikler uygulanmıştır.

• Alarm çalışması için kullanılan herhangi bir pilin durumunun göstergesi ve doğru şarjı; şarj durumu ve tanımlı olan bekleme ve kullanım süresindeki gerekli doluluğu kontrol ederek merkeze bilgi vermesi,
• Alarm sistemi için ses seviyeleri ve ayar aralığı; 35 ile 65 desibel arası ayar. Engellilere yönelik indüksiyon döngü bağlantısının olması,
• Kabin içindeki alarm sisteminin kurtarma hizmeti ile iletişim kurmada başarısız olmasının belirtileri. İletişim kurulamaması durumunda uyarılar. Kabin içindeki sarı ve yeşil ışıkların bir saniye aralıklarla yanması gibi.
• TS EN 81-28 OLAN YERLERDE ALARM DA OLACAK MI?

TS EN 81-28 cihazlarının tam olarak kullanılması durumunda ayrıca alarm kullanılmasının gerekmediği ifade edilmiştir. Yine kontrol edilmesi gereken firmaların Asansör kullanma kılavuzlarında belirttikleri bakım talimatları gerekli olup olmadığını belirleyecektir.

• TS EN 81-28 ÜRÜN OLAN YERLER DE MEVCUT İNTERKOM DA GEREKLİ Mİ?

Cihazların bulunduğu asansörlerde ayrıca kabin ile giriş katı arasında çift yönlü haberleşme yapılan interkomlara gerek yoktur. Sadece kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında doğrudan sesli haberleşmenin mümkün olmadığı veya asansörün seyir mesafesinin 30 m’yi geçtiği durumlarda, kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında acil durum kaynağından beslenen çift yönlü haberleşme sistemi veya benzeri bir sistem tesis edilmelidir.

• ÇAĞRI MERKEZLERİNİN YAPISI VE İŞLEVİ NASIL OLMALI?

 Avrupa'dan 4-5 tane örnek verilerek, çağrı merkezine çok önemli olduğu büyük firmaların veya belli firmaların kendi çağrı merkezlerini kurabilecekleri gibi ya bağımsız bir çağrı merkezi veya kurtarma servisi ile anlaşma yapabilecekleri belirtilmiş bunun için de Federasyon’un veya Bakanlık’ın bir model oluşturma konusunda tavsiyeleri istenmiştir.

• HAT SORUMLULUĞU VE BİNA SAHİBİNE DÜŞEN GÖREVLER VE YÜKÜMLÜLÜKLER NELERDİR?

Genel olarak Asansörlerin kullanımından tesis sahibi diye bahsedilen kişi ve kurum bina adına sorumludur. TS EN 13015 ASANSÖR VE YÜRÜYEN MERDİVENLERİN BAKIMI – BAKIM TALİMATLARI İÇİN KURALLAR standardımızda net olarak sorumluluklar tanımlanmıştır. Burada tesis sahibini bilgilendirmeyi asansör firmaları ile A Tipi Muayene kuruluşları ortaklaşa bilgi paylaşımı yapmalıdırlar. Cihazlarla beraber üretici firmaların yönetmelik ve standartlara göre hazırlayacakları kullanma kılavuzları ile birlikte tesis sahiplerini de bilgilendirecek ek sayfa yapabilirler.

• MONTAJ FİRMASINA DÜŞEN GÖREVLER YÜKÜMLÜLÜKLER

Tasarımı yapan montaj firmaları doğru ürünü kullanmaktan sorumlu ayrıca kullanıcıyı eğitmek ve bilinçlendirmesi gerekiyor.

• KABİN İÇİNE ÖZEL ETİKETLEME YAPILACAK MI?

81-28 standardına göre takılmış olan cihaz var ise; kabin içerisinde kullanma talimatlarında veya ayrıca bir etiket ile belirtilmelidir.

• MUAYENE FİRMALARININ 81-28 ÜRÜNLERİN TEST METODLARI NASIL OLMALI?

Standardın 6.3 maddesinde belirtilen hizmete almadan önce gerçekleştirilecek muayene ve testler yapılarak uygunluğu onaylanmalı yıllık periyodik kontrollerde de incelenmelidir.

• MAHAL KAVRAMININ DETAYLANDIRILMASI NASIL OLMALI VE KAPICILARIN MAHAL KAVRAMI İÇİNDEKİ YERİ NEDİR?

Mahal kavramının açıklanması eğer binada veya tesiste 24 saat esaslı devamlı orada duran örneğin  otel resepsiyonu gibi otel veya  24 saat esaslı güvenlik olan yerler gibi yerlerde kabin ile iletişimi bu  noktalara bağlayarak sağlanabilir. Ancak kullanılacak cihazlar 81-28 standardının asgari özelliklerini sağlamalıdır. Besleme kontrolü, filtreleme, otomatik testler vb. Burada olan görevlilerinde eğitilmesi monte eden ve/veya bakım firması tarafından yapılmalı ve kayda alınmalıdır.

Burada bina görevlilerinin Türkiye’deki işlevinin farklı olması, birden fazla binaya bakmaları, ilgilenmeleri resmi günlerde veya tatillerde izinlerinde yerlerine bakacak herhangi bir kişinin olmaması ve bu konuda deneyimlerin insanla konuşacak ve onu teskin edecek deneyimlerinin olmaması gibi nedenlerden dolayı kapıcıların kesinlikle mahal kavramı içerisinde yer almaması önerilmektedir.

• STANDARDIN ESKİ ASANSÖRLERE UYGULANMASI NASIL OLACAK?

Mevcut asansörler için şu anda Yönetmeliklerde bir mecburiyet yoktur. Firmalar büyük revizyonlar sonrası ve bina ihtiyacının doğması (özel konut kalma riski olan yapılar) sonrasında kullanabilirler.

• 81-28 CİHAZLARININ BİNAYA TAŞINMASI VE STANDART DIŞI ÜRÜNLERİN KULLANIMI İLE OLUŞACAK DURUMUN HUKUKİ YAPTIRIMLARI NELERDİR?

Cihazlar asansörün bir parçası, standartta açık ve net bir şekilde yazılmıştır. Yerinden sökülen cihazlar asansör piyasa gözetimi ve denetimi veya periyodik kontrollerde  tespit edildiğinde cezai şartı vardır. Yani sonuçta asansörün parçası yerinden sökülmüş anlamına geldiği için bakım yapan firmaları zor durumda kalacakları aşikardır. Asansörün bir parçası olduğu unutulmamalıdır.  

Cihazlar uygunsuz ise sarı olacaktır. Üreticilere özel talepler gelmekte bu talepler içerisinde kolay sökülebilir olması ve eski tip  interkom modülü olarak kullanılabilmesi yönündedir. Ama bu tür talepler standarda uymadığı için üreticilerimiz tarafından dikkate alınmaması gerektiği belirtilmiştir.

• MAHAL KAVRAMINDA OLAN ASANSÖRLERDE KULLANILAN İNTERKOMLARIN ÖZELLİĞİ NE OLMALI?

Tanımlanan mahal kavramında kullanılan İnterkomlar  81-28 gibi pil kontrollerinin yapıldığı, filtrelemelerin  olduğu, otomatik testlerin kayıt edildiği, parametre kayıtlarının tutulduğu ses ayarının yapılabildiği özelliklerde olması gerekmektedir.

• STANDARDA UYMAYAN ÜRÜNLERİN SORUMLULUĞU VE CEZAİ ŞARTI KİMLERE AİT?

Standart olmayan ürünlerin sorumluluğu asansör tasarımını yapan firmada olmakta yani montaj firmasında olmaktadır. Firmanın savunmasında, piyasada satılan ürünlerin uygun olacağı düşüncesi satıcıları bağlamaz. Burada en önemlisi, kullanıcı olarak üreticilerden bu cihazların 81-28’e uygun olduğunu belirten beyanları almamız veya yazılı bir evrak olarak karşısına koymamız gerekir.

Kullanıcı olarak asansör firmaları sorumlu olacaktır. Eğer pano ile beraber geliyorsa bu belgeye satın alma taleplerinde uygun cihazın istendiği belirtilecektir. Alınan ürünün uygun olduğu da kontrol edilecektir. Asansörde önemli olan izlenebilirliğin sağlanması gerekiyor. Nerede ne kullanıldığının teknik dosyalarda belirtilmesi gerekiyor. Sonuçta tasarımı yapan doğru ürünün üzerine takmakla mükellef olan asansörü monte edendir.  Bu ürünlerin satın almasını yaparken sözleşme yapmalı eğer hata üreticiden geldiyse bunu tanzim veya değişimini talep etmek gerekiyor.

ÖNERİLER / TALEPLER

1-Üreticiler

Kullanma ve montaj kılavuzlarının tam olması, testlerin nasıl yapılacağı konusunda ayrıntılı bilgilerin olması gerekir. Ayrıca cihazların aktifleştirilmesi için kullanıcılara yönelik bir form oluşturulması sağlanmalıdır.

Gerekli evrakların tamamlanması AB beyanlarının oluşturulması önerilmektedir.

Kurtarma merkez veya servislerine verilecek alt yapıda olması gerekmektedir. Otomatik testleri ve bataryayı takip edecek yazılımların (cloud ) sisteminin veya buna benzer sistemin olması gerekmektedir. Açık kaynak kodlu yazılım sisteminin olması gerekmektedir. Cihazların dışarıdan gelecek etkilere karşı korunaklı olması gerekmektedir.

Ayrıca standartlara uygun doğru ürün üretilmesi 81-28 ürünün eski interkom gibi çalışmamasının önlemlerinin alınması, cihazın kılavuzlarında cihaz bakımının nasıl yapılacağı, risk formlarının oluşturulması, etiketlere yazılacak bilgilerin belirtilmesi uygun olacaktır.

2-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Milli mevzuatlarda acil kurtarmalarda kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi konusunda çalışma yapılması, var olan çalışmalara bina girişleri ile asansör makine dairelerine ulaşım ve giriş çalışmalarının ilave edilmesi önerilmektedir.

3-Pano Üreticileri

Aşağıda belirtilen filtreleme sistemini oluşturmak için pano çıkışına gerekli çıkışları bırakmaları,

Alarm sisteminin alarm başlatmalarını filtrelemesini sağlamak için hazırlık yapmaları gerekmektedir.

Bu amaçla, filtre, aşağıdaki olaylardan herhangi biri oluştuğunda alarmı başlatamaz:

• Kabin kilit açma bölgesindeyken
• Kabin ve kat kapıları tamamen açıksa
• Menteşeli kapı olduğu durumda kabin kapıları tamamen açık ve kat kapılarının kilidi açılmışsa;
• Kabin hareket halinde ise.

Alarm sistemi, alarm başlatma cihazına 3 saniyeden kısa bir süre basıldığında alarm başlatmalarını filtrelemek için de tasarlanabilir. Alarm sisteminin manuel olarak test edilmesine izin vermek için, alarm başlatma cihazı 30 saniyeden daha uzun olmayan bir süre boyunca sürekli olarak basıldığında filtre atlanır. Ancak, bakım ve / veya onarım sırasında başlatılan alarmlarda filtre atlanmayacaktır.

Alarm sisteminde ayrıca, ehil ve yetkili kişi tarafından alarmın filtrelenmesini devre dışı bırakmak ve yeniden etkinleştirmek için araçlar sağlamalıdır.

4-Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

• Mahal kavramının tekrar gözden geçirilmesi ve tanımının tam olarak yapılması,
• Mahal kavramında personel tanımının 7/ 24 saat esaslı veya binanın çalışma saatleri ile ilintili olması dikkate alınarak, tanımlarının açık ve net şekilde yapılması, kapıcıların (Soru cevap bölümünün 13. Maddesindeki dayanaklara istinaden) mahal kavramındaki yerinin yeniden değerlendirilerek, uygun çözümlerin sağlanması,
• Periyodik kontrol de otomatik testlerin raporunun istenmesi,
• Periyodik kontrol yönetmeliğinde 81-28 Standardında yer alan 6.2 ve 6.3 maddelerinin gerekliliklerinin aranmasının sağlanması,
• Makine dairesi girişlerinin (bina girişlerinin) ortak anahtarlama olması hususunda çalışma başlatılması,
• Periyodik kontrol listesine imei kaydının zorunluluğunun eklenmesi,
• Çağrı merkezleri ve kurtarma servisleri için alt yapının gereklerinin oluşturulması,
• Kamu spotu ile bu cihazların gönüllü olarak eski asansörlere de takılmasının özendirilmesi,
• Endüstri 4.0 için üretici firmalar ile ortak çalışma grubu oluşturulması,
• Doğru ürün tarifinin yapılarak asansör firmalarına duyurulması,
• Bakanlık’ın gelecek vizyonu oluşturularak üreticilerin yönlendirilmesi sektörümüz için uygun olacaktır.