Kemal Demirci / Elektronik ve Haberleşme Mühendisi

Hakan Edinak / Elektrik-Elektronik Mühendisi

ARKEL AR- GE MERKEZİ

ARKEL Kumanda Sistemlerinde

Dinamik Test Menülerinin Kullanımı ve Önemi 

Asansörler; devreye alınmadan önce yapılan son kontrollerde, periyodik olarak, önemli bir değişiklik yapıldıktan sonra, yaşanan bir kazadan sonra veya piyasa gözetimi ve denetimi esnasında bazı kontrol ve testlere tabi tutulurlar.

Yapılması gereken kontrol ve testler, ilgili asansör standartlarında belirtilmiştir. Ülkemizde asansörlerin periyodik kontrollerinde, Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği eklerinde yer alan kontrol listeleri kullanılmaktadır.

Gerek asansör standartlarında gerekse ulusal yönetmeliğin eklerinde kontrol ve testler listelenmiş ancak bunların ne şekilde yapılması gerektiği detaylandırılmamıştır. Aslında bu oldukça normal bir durumdur. Testler asansöre göre farklılık gösterir. Temel olarak ne istendiği belirtilir ve bunun asansör özelinde test edilmesi beklenir.

“Doğru yapılmayan test ürünün çalışması hakkında yanıltıcı sonuç verebilir”

Avrupa’da ve ülkemizde geçerli olan asansör standartları, onlarca yıldır düzenli olarak güncellemeler yapılmasına rağmen, büyük oranda korunmuştur. Dolayısıyla, her ne kadar yazılı olmasa da, test yöntemleri de yerleşmiş durumdadır. Asansör monte eden bünyesindeki personeller veya muayene personelleri bu test yöntemlerini; iç/dış eğitimler, personeller arası bilgi alışverişi ve ürünlerin test dokümanları aracılığıyla (vb.) öğrenirler.

Bazı durumlarda test maddesinde ne istendiği kadar testin ne şekilde yapıldığı da önemlidir. Çünkü doğru yapılmayan test ürünün çalışması hakkında yanıltıcı sonuç verebilir.

Paket asansör üreten ve montajını gerçekleştiren firmalar her model asansörleri için test araçları (yöntem, donanım, yazılım vb.) ve son kontrol için test dokümanları hazırlayabilmektedirler. Çünkü kullanılan tüm aksamlar, bunların birbirleri ile olan ilişkileri ve ne şekilde test edilecekleri bellidir. Farklı üreticilerden aksamlar tedarik edilerek monte edilen asansörlerin testleri daha karmaşık ve zor olabilmektedir.

Aksam üreticileri, ürünlerinin test edilebilmesi için gerekli araçları ve talimatları kullanıcılara sağlamak durumundadır. Ancak üreticiler, ürettikleri ürünler çok farklı asansör tiplerinde kullanılabileceği için her koşulda kullanılabilecek bir test talimatı veremezler. Ayrıca aksam üreticileri sadece kendi alanlarında uzmanlaştıkları için asansörün bütünü hakkında yeterli bilgiye sahip olmayabilirler. Örneğin bir paraşüt fren üreticisinin, test talimatlarında, kabinin istem dışı hareketinin testi için asansör kumanda panosunda tam olarak ne yapılması gerektiğini detaylıca tarif etmesi beklenemez.

Bazı durumlarda ise üretici, testin nasıl yapılması gerektiğini ürün kılavuzunda tarif etmesine ve çeşitli gerekçelerle testin tarif edilen şekilde yapılması gerektiğini ısrarla belirtmesine rağmen, sahada farklı test yöntemleri tercih edilebilmektedir.

KUTU-YUVARLAK:

Üreticiler, sahada yapılan testleri öğrenmek, testlerin yapılabilmesini veya kolaylaştırılmasını sağlayacak çözümler sunmak için daha fazla çaba sarf etmelidirler.

Bu konu hakkında aksam üreticilerinin, asansör monte edenlerin veya muayene kuruluşlarının söylemek isteyecekleri çok şey olduğunu tahmin etmek zor değil. Her alanda olduğu gibi burada da paydaşlar arasındaki iletişimin geliştirilmesinin faydası olacaktır. Üreticiler, sahada yapılan testleri öğrenmek, testlerin yapılabilmesini veya kolaylaştırılmasını sağlayacak çözümler sunmak için daha fazla çaba sarf etmelidirler. Muayene kuruluşları, ürünlerin testleri hakkında üreticilerden daha fazla bilgi almaya çalışmalıdırlar.

Testlerin çok büyük bir kısmı, kumanda panosunda özel bir test fonksiyonu gerekmeden yapılabilmektedir. Ancak bazı dinamik testlerin kumanda panosu üzerinden özel test fonksiyonları ile yapılması ya elzemdir ya da test işlemlerini kolaylaştırmaktadır.

Kısaca:

• İstem dışı hareket (UCM) durumunda kabinin durma mesafesinin test menüsü:

Eğer asansörde seviye yenileme uygulanıyorsa (kabin, kapılar açık halde kat seviyesinde iken kapı güvenlik devreleri köprülenerek hareket ettiriliyorsa) UCM testi, mutlaka bu test menüsü kullanılarak yapılmalıdır. Standardın ilgili maddesinde istem dışı kabin hareketinin sebebi olarak “asansör makinesinde veya tahrik kontrol sisteminde meydana gelen herhangi bir tek arıza” tarif edilmiştir. Bu nedenle test, kumanda/sürücü sisteminin en kötü durum arızası dikkate alınarak yapılmalıdır. En kötü durumun, motor sürücüsünün oluşturabileceği maksimum çıkış değerleri (maks. hız, ivme, tork vb.) olduğu varsayılır. Eğer düşük hız ile test yöntemi kullanılamıyorsa “Tam güç ile“ test seçeneği kullanılarak sürücü hatasının maksimum etkisi ile test yapılmalıdır.

• Tamponların test menüsü:

Bu test menüsü, sadece hidrolik tamponların testinde kullanılmaktadır. Poliüretan tamponun testi için kabinin, geri alma (elektrikli elle kumanda) hareketiyle tampon üzerine oturtulması mümkündür. Hidrolik tamponun testi için ise kabin/karşı ağırlık, beyan veya düşük hızda tampona çarptırılır. Bu test sırasında kabinin, normal hareket sınırlarını belirli bir hız ve yük ile aşması gerektiği için özel bir test menüsü faydalı olmaktadır.

• Sınır güvenlik kesicilerin test menüsü:

Sınır güvenlik kesicilerin geri alma kumandası tarafından köprülenmesine rağmen geri alma hareketi ile dolaylı yollarla veya frenlerin elle açılmasıyla, tampona temas edilmeden önce sınır güvenlik kesicilerin devreye girdiği ve ilgili emniyet devresi sinyalinin söndüğü takip edilerek test yapılabilmektedir. Bu test menüsü kullanılarak kabin, hareket yönü ve yük durumundan bağımsız olarak normal hareket sınırları dışına, sınır güvenlik kesicileri devreye girene kadar, düşük hızda hareket ettirilerek testin daha kolay yapılması sağlanır.